ORGANIZMY TRANSGENICZNE |
Organizmy
Transgeniczne są to organizmy
genetycznie modyfikowane,
których materiał genetyczny został wzbogacony o obce geny przeniesione z innego
gatunku. Ogólnie mówiąc, modyfikacja polega na wszczepieniu do genomu
modyfikowanego organizmu fragmentu DNA z innego organizmu, który odpowiedzialny
jest za daną cechę, lub też na modyfikacji genu, lub usunięciu go całkowicie z
organizmu. Przenoszony gen to tzw. transgen - stąd organizmy
transgeniczne. Po przeniesieniu transgenu jest on na stałe włączony do genomu
gospodarza i od tej pory już będzie obecny u wszystkich organizmach potomnych.
Modyfikacje roślin polegają przede wszystkim na wprowadzeniu lub usunięciu
z nich określonych genów i mają na celu:
- zwiększenie odporność na herbicydy (środki ochrony roślin), szkodniki,
infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybowe,
- zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny (głównie zmiany klimatyczne),
- przedłużenie trwałości owoców, poprawę składu kwasów tłuszczowych oraz
aminokwasów, unormowanie stężenia fitoestrogenów, zwiększenie zawartości suchej
masy, zmianę zawartości węglowodanów, karotenoidów i witamin, usunięcie toksyn
czy związków utrudniających przyswajanie składników, zwiększając np. zawartość
substancji niezbędnych dla zdrowia,
Najczęściej modyfikowanymi roślinami są: kukurydza, pomidory, soja,
ziemniaki, bawełna, melony, tytoń, buraki cukrowe. Pierwszym organizmem
transgenicznym był tytoń, a pierwszym wprowadzonym do obrotu pomidor, który
lepiej znosił transport i dłużej zachowywał świeżość. Nie wiadomo jednak, jakie
mogą być skutki spożywania transgenicznych roślin. Natomiast modyfikacje zwierząt mają
na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli. Rozróżniamy
następujące przykłady modyfikacji organizmów zwierzęcych: Po pierwsze,
modyfikacje mające na celu wytwarzanie w organizmie zwierząt genetycznie
zmienionych białek wykorzystywanych jako leki - czyli wykorzystywanie ich jako
bioreaktorów. Modyfikowane w tym celu są głównie krowy, kozy, owce, gdyż
pożądane białka wytwarzane są w gruczołach mlecznych i wydzielane z mlekiem.
Produkowana jest antytrombina - ludzki enzym - czynnik krzepliwości krwi,
pozwala na kontrolę powstawania zakrzepów, produkcja antytrypsyny - stosowanej
w leczeniu rozedmy płuc, erytropoetyny - leczenie anemii. Po drugie modyfikacje
polegające na wprowadzeniu genów produkujących hormon wzrostu w celu uzyskania
szybszego wzrostu zwierząt hodowlanych. W ten sposób modyfikowane są głównie
ryby: karpie, łososie, ale także na zwierzęta gospodarskie : świnie, króliki,
owce. Po trzecie modyfikacje dzięki którym krowy dają więcej mleka, oraz mleko
jest specjalnie przystosowane do produkcji serów. Taka modyfikacja powoduje to,
iż z mleka łatwiej jest uzyskać ser - można go uzyskać więcej z tej samej
objętości mleka oraz szybciej. Po czwarte modyfikacje mające na celu
zwiększenie odporności na choroby, oraz inne modyfikacje tj.:
- modyfikacje do celów naukowych zwierząt laboratoryjnych - myszy,
szczurów,
- owce wytwarzające wełnę toksyczną dla moli i nie kurczącą się w praniu,
- lepsza jakość mięsa, mleka,
- transgeniczne koty dla alergików - ich sierść nie powoduje alergii,
- transgeniczne rybki akwariowe z genami z meduzy, dzięki którym
fluoryzują w ciemności.
Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu
na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i
trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta
modyfikowane genetycznie często chorują, bądź są
bezpłodne. Metody, którymi biotechnologowie się posługują by tego dokonać
bywają odmienne w odniesieniu do roślin i zwierząt. Wprowadzenie do sprzedaży i
upowszechnienie żywności modyfikowanej genetycznie żywności jest tematem
budzącym ogromne kontrowersje. Z jednej strony panuje zachwyt nad nowymi
możliwościami, jakie stwarzają genetyczne modyfikacje, z drugiej istnieje wiele
obaw z tym związanych. Produkcja genetycznie modyfikowanej żywności stwarza
wiele możliwości i niesie ogromną liczbę potencjalnych korzyści. Coraz częściej
jednak napotykamy na głosy przeciwników, którzy sugerują szkodliwość upraw
transgenicznych względem środowiska naturalnego oraz konsumentów. Do tej pory
nie udało się stwierdzić negatywnego wpływu genetycznie modyfikowanej żywności
na organizm ludzki. Nie udało się też jednak udowodnić jej całkowitej
nieszkodliwości. Nadal nie znane są skutki jakie może wywołać jej długotrwałe
spożywanie. Podsumowując inżynieria genetyczna to bardzo obiecująca
technologia. Daje nadzieje na lepsze życie w przyszłości, jednak aby jej
stosowanie było bezpieczne należy opracować odpowiednie normy prawne oraz
przeprowadzić niezbędne długoterminowe badania. Firmy farmaceutyczne i
biotechnologiczne dążące do jak największego i szybkiego zysku nie zawsze o tym
pamiętają. Dlatego jak każda rewolucyjna idea wywołuje szereg kontrowersji ale
i nadziei.